Als u aan de Veluwe denkt, denkt u waarschijnlijk direct aan bossen, zandverstuivingen en uitgestrekte heidevelden. Minder bekend is dat er door het landschap van de Veluwe een uitgebreid stelsel van beken en sprengen loopt. Het heldere water dat hier doorheen loopt is uniek voor Europa!
Als u op vakantie op de Veluwe bent zult u zich dit misschien niet realiseren, maar op geringe diepte onder het landschap van de Veluwe zit een enorme waterbel die wordt gevoed door regenwater. Dit water zakt van nature naar lager gelegen plekken om uiteindelijk af te vloeien naar de de Rijn, de IJssel, de Eem en de randmeren.
De hoogteverschillen zijn in de op één na laatste ijstijd, zo’n 150.000 jaar geleden ontstaan. Bij de stuwwallen op de Veluwe kwam het water dichtbij het grondoppervlak. Dit stromende water heeft de mens in de afgelopen eeuwen naar zijn hand weten te zetten. Als in de 11e eeuw werden sprengen (kunstmatige beken) gegraven om watermolens voor de productie van graan en olie te laten draaien. Toen in de 16e en 17e eeuw de Veluwse papierindustrie steeds belangrijker werd, kwamen er tientallen molens bij.
Bekende voorbeelden van beken op de Veluwe zijn De Hierdensche Beek, de Zilverbeek, de Groevenbeek, de Soerense Beek, de Renkumse beek, de Heelsumse beek, de Beekhuizer Beek en de Tongerense Beek. Stuk voor stuk prachtige plekjes om te voet te ontdekken. Rond de beken en sprengen op de Veluwe is een unieke natuurlijke omgeving ontstaan. Het water in de sprengen is altijd vrij koel en is glashelder. Zeldzame vogels zoals de IJsvogel, de Grote gele kwikstaart en de Oeverzwaluw hebben de sprengen en beken van de Veluwe ontdekt. Onlangs werd in het bekengebied de zeldzame beekdonderpad ontdekt.
Voor het beheer van deze beken bestaat sinds 1979 de Stichting tot Behoud van de Veluwse Sprengen en Beken. De stichting streeft naar het in stand houden, herstellen en verbeteren van de Veluwse sprengen, beken en vennen en de omgeving waarin deze voorkomen.
Meer informatie: Sprengenbeken.nl